Overzicht van personen op de grafstenen in st. Petruskerk.
Grafsteen Naam Voornaam Jaar
2  Cammingha Watse 1668
3  Cammingha Duco 1680
5  Cammingha Ebella

1670

6  Donia Rixt 1681
7  Enema Anna 1617
8  Wybes Siouke 1590
 Foppes  Gerlefs 1584
9  Gatses Sibble 1590
10  Obes Bauke 1629
11  Baerd Ricnk 1653
 Sybes Obbe 1667
 Eminga  Frouck 1691
12 Foppes Allert 1616
Foppes Bauck 1613
13 Douues   ?
14 ? Wob 1601
15 ? Fopke 168?
16 ? ? ?
17 Berkel van Ds. Henricus Bernardi 1612
 18  Ecoma Ds. Jacobus 1745
 19  Taecklsz Priester Johannes 1525
 20  Ockama  Sible Gadses  1584
Hoytema v. Ockama  E. H. Homme 1678
Oenema Gatze  
Hoitema Agatha van juffer 1681
Ockama Taeckles 1630
Jongh Maria de Juffer 1706
Haitama Sybold van 1718
Okkama Taco van 1691
Hoytema Acke 1658
21 Homminga Aucke van 1651
Homminga Doetie van 1667
Homminga     Siecke Aucks 1678
Homminga Ulbe     1689
Saarda Baltie Bottes 1692
Homminga Eelingh Sjoukes 1706
Buwalda   Sjoertie van 1634
 22  IC  ?  ?
 23     Buwalda   Gatse Hilles  1649
 Buwalda  Marike Hilles  1697
 Ypma  Jesel Hessels  1662
 Douwes  Bouck  1639
24 Buwalda Sibolt Tiaert 1614
Baerda Tjaerd Rencks 1691
25 Sybe Sybes ?
26 Eekoma Janneke 1752
27 Buwalda Sierck Ypes  1662
Donia Andries Douwes 1707
Donia Jacobus Andris 1722
Ypes Froukje 1662
28 Buwalda Sierck Hilles van 1654
Buwalda Frouck Hilles 1673
Buwalda    
Buwalda Sierck Ippe 1697
Buwalda Ype 1709
Homminga Siurke Ulbes 1714
 29  Bangema  Elingh Douw 1653
 Bangema  Douwe Eelings 1627
 Bangma  Geertje Ockes 1750
 Bangma  Eeltje Okkes 1785
 Buma   Antie Hommes Dr 1633
 30  Walsweer  Ds. Abraham  1678
Walsweer Antje 1645 
31 Lieuwes Johannes 1664
Fridses Poppe  1669
Fridses Ted  1699
Kamp      Grietje Tjepkes 1721
32 Tjalkes Swopke 1759
33 Wigmana Siep Gatses  1668
Yntema Sicke Jans ?
34 Yntema Hessel Obes 1658
35 Doeklis Eelke ?
36 Keimpes Meinte 1700
37 Bierema Tryntie Ienties 1747
Bierema  T.  
38 Gerlsma Sicco 1739
39 Gerlsma Tjepke 1733
Haitsma Tjeerdtje Tjepkes 1736
Gerlsma Grietje 1733
Gerlsma Grietje Tjepkes 1721
 40 Meer van der Froukje 1784
41   Gerlsma   Aafke 1771
  Haitsma Tjepke 1826
42 Reenstra Foekjen 1757
43 Tijmens Pyter  1651
44 Pitters Hendrik 1692
45 Teyens Focco Ds. 1644
46 Gerlsma Bauke 1752
Haitsma Haye  1805
47 Jellema Uilcke Wybes 1652
48 Haersma Andrys Sybolts 160?
49 Haersma Sybolt 1575
50 Nieuwenhuis Geertruida 1753

Initiatief nemer: Gerrit Mulder

Fotograaf: Frans Mulder

Samenstelling : Feike Mulder

Met dank aan Koster Michiel de Jong.

Na de restauratie van 1989 kwamen de oude grafstenen weer tevoorschijn, niet meer aan het zicht onttrokken door de banken in de kerk.

Daardoor kwam bij mijn vader Gerrit Mulder ,nieuwsgierig als hij was naar de geschiedenis van Tjerkwerd, de vraag naar voren; 'Wie liggen hier allemaal in de kerk begraven, waar woonden ze, wat deden ze?' Deze pagina's wil daarop een antwoord geven, hoewel niet van elke persoon de gegevens te vinden zijn. Als er nieuwe gegevens gevonden worden zullen we de pagina's aanpassen. Voor fouten , aanmerkingen, aanvulling geef het door via de contact pagina.

Begraven in en rond de kerk

Lange tijd werd men rond, maar vooral in de kerk begraven. Als het kon, zo dicht mogelijk bij het altaar waarvan de heiligheid af zou stralen op de overledenen. Rond het altaar lagen vanzelfsprekend ook de duurste plaatsen. Hoe verder van het altaar verwijderd, hoe lager de tarieven werden. Zelfmoordenaars en ongedoopte kinderen werden helemaal op afstand gehouden, zij mochten niet in gewijde grond liggen. Door de bevolkingsgroei werd al in de zeventiende eeuw het ruimtegebrek nijpend. Begraven werd er tot dan toe in en rond de kerk, midden in de stad of het dorp. Het begraven in de kerk gebeurde niet altijd even zorgvuldig. Geruimd werd er niet, dus de kerken raakten overvol. Door het herhaald oplichten van de stenen, verzakte de vloer en sloten niet alle grafstenen even goed aan. Het gevolg was dat - afhankelijk van het weer - in de kerken soms een doordringende stank hing. Niet voor niets is het gezegde ontstaan: Die Rijke Stinkerts!

Vanaf 1830 was het verboden - bij Koninklijk Besluit - om mensen in de kerk te begraven.

Stenen

Er liggen 44 grafstenen in de kerk. De oudste van 1525 de jongste van 1826

Sommige stenen zijn niet helemaal compleet, van andere zijn de wapens weggekapt.

Bijzondere stenen:

  • Één van de dikste stenen van Friesland 51cm dik
  • Het Priestergraf 1525
  • Walsweer, vrouw en 3 kinderen in één graf.
  • Predikanten: Walsweer, Berkel, Focco Teyens en zijn vrouw, de vrouw van Ds. Cahais, de vrouw van Ds. Nieuwenhuis
  • Graf met 10 personen
  • Tekst/opschrift helemaal weggekapt
  • Wapens weggekapt
  • Stenen met de 4 periodes uit het leven (jeugd, volwassen, ouderdom, dood)
  • Steen met de 4 evangelisten

Het is geen af werk, maar een werk in proces. Het geeft alleen de huidige staat van kennis over de mensen. Er is nog veel uit te zoeken, en nog vele bronnen te raadplegen. Het weerspiegelt de kennis die we tot nu toe verzameld hebben.

Bronnen zijn meestal via het web, en vooral tresoar (www.tresoar.nl) opgespoord. Ook hebben we artikelen en onderzoeken van derden geraadpleegd.

September 2015 Gorredijk

Feike Mulder

Klik op een grafsteen op de plattegrond van de St.Petrus.

De dorpsnaam Tsjerkwert betekent een kerk op een hoogte gebouwd nl. een werd of terp.

In 1100 moet de eerste kerk al gebouwd zijn. Deze werd de Sint Petruskerk genoemd. De kerk was gebouwd van tufsteen. Deze steen kwam helemaal uit het Eiffelgebergte. Het was zeer duur bouwmateriaal omdat het van zover moest worden aangevoerd. Later werd de kerk afgebroekn om de dure steen te kunnen verkopen. Er werd een kerk van 'oude friezen' weer opgebouwd. Volgens oude kerkrekeningen werd er in 1632 een klokkestoel gebouwd. In 1641 komt men bijelkaar om een plan te maken hoe de kerk te redden daar zij zeer bouwvallig was. De kerk werd kleiner gemaakt. De klokkestoel is in 1830 afgebroken, de kerk kreeg een koepel.

NR041   Oude kerk met Klokkestoel Een tekening ven Stellingwerf.De Ned.Herv. Kerk van Tjerkwerd in 1723. In 1642 was de kerk kleiner gemaakt , en kwam er een klokkestoel, die van uit kerk kon worden bediend. In 1830 is de klokkestoel weer afgebroken. Toen kreeg de kerk een koepel, waarin de klok een plaatsje vond. Maar waar is de andere klok gebleven.???NR029 De Herv. Pastorie van voor 1888. en de kerk met koepelDe Herv. Pastorie van voor 1888. De Herv. Pastorie van voor 1888. Nog ten tijde van Ds. Schaaf. Rechts de kerktoren nog met een koepel, welke is ofgebroken in 1888, om plaats te maken voor een nieuwe toren. Onder de bomen rechts, Ds Schaaf, in het midden zijn dochter, en daar naast zijn Vrouw. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kerk1650Detail van de kerk en Waltastate uit een kaart van 1650

NR164aDe kerk met de koepelDeze koepel is in 1888 vervangen door de huidige toren.
De klok in de toren is van 1604 en gemaakt door Gregorius Hall. In de tweede wereld oorlog is de klok meegenomen door de duitsers, maar later weer in oude staat teruggevonden. In de klok staan de namen van de beheerders van de kerkelijke bezittingen gegrafeerd: Ulbe Buwalda, Homme Hoytema, Obbe Baukers, Ulke Wybes, Wilbrands. (Voor meer gegevens over de klok klik hier)
 

Zr. Agatha uit Delft van de Praemonstratenser orde, had geen weerstand tegen de zonde van de wereld. Zij kreeg berouw en vroeg als gunst een kluis te mogen bouwen tegen de kerk van tjerkwerd, die dan dichtgemetseld werd. Een opening naar de kerk toe om de sacramenten te keunnen ontvangen en een opening naar naar buiten om de noodzakelijke contacten met de buitenwereld te kunnen onderhouden. Zij heeft er tot haar dood ingezeten.

In 1533 werd Wybrandt Sieurdts van Tjerkwerd veroordeeld omdat hij wat betreft de Roomse eredienst andere gedachten had dan goedgekeurd werd. Hij kreeg een mild vonnis: Hij moest in Leeuwarden in een Processie meelopen, dan een jaar niet in Wunseradiel komen, terwijl hij een jaar lang trouw naar de kerk moest komen, plus 50 gulden boete.

 

 

 

 

 

 

NR031 Ned. Herv. pastorie, nog met tuinhuisje, nog voor de verbouwing.

 Een aansichtkaart uit 1930.

 NR035 Een aansichtkaart uit � 1930.Een aansichtkaart uit 1930. Ned. Herv. pastorie, nog met tuinhuisje na de verbouwing verwijderd.
 NR043 Luchtfoto van het rondje Kerk in 1950Luchtfoto van het rondje Kerk in 1950. Aansichtkaart, je kon hem kopen bij Johannes Deelstra, kruidenier in de Kerkstraat.
NR044 Muursteen aan de torenMuursteen aan de toren van de Herv. Kerk te Tjerkwerd. Geplaatst bij de bouw van de toren in 1888.

NR040

Foto uit de "Fryske Groun" van 1930-35. Herv. kerk, rechts "De Harmonie, en links het " Heechhus". Mensen onbekend

NR045 Interieur van de Kerk. Met nog banken in het midden.Aansichtkaart van 1950 Interieur van de Kerk. Met nog banken in het midden.

Grafsteen nr:

Grafsteen 50... predikant te ... gebooren te Wons ... 1745 en in den ... Tierkwert den 24 [november 1753 en] is alhier begraven

 Geertuida is de dochter van dominee Arnoldus Nieuwenhuis. Zij is geboren op 5-9-1745 te Wons, en overleden op 24-11-1753 te Tjerkwerd. 8 jaar oud.
Arnoldus Nieuwenhuis was predikant in Tjerkwerd van 1747 tot 1770, daarvoor van 1740 tot 1747 te Wons. Tjerkwerd was zijn tweede standplaats.
De moeder van Geertruida wordt niet genoemd in de doopboek van Wons en Tjerkwerd. Ds. Arnoldus Nieuwenhuis was op 8-2-1743 getrouwd in Harlingen met Grytie Jans Deketh afkomstig van Harlingen. Grytie Jans Deketh is dan hoogstwaarschijnlijk de moeder van Geertruida.
Ds. Nieuwenhuis hertrouwd in 24-9-1780 te Winsum met Elisabeth Sybma. Zij is geboren in Minnertsga.
Na Tjerkwerd ging hij naar Winsum. Werd emeritus in April 1796 en is te Baard overleden op 19 October 1798 ruim 79 jaren.
 
 

Subcategorieën

Extra artikels bij de grafstenen